Cháy luôn là một nguy cơ rình rập ở khu vực phẫu thuật, bởi nơi đây thường có 3 yếu tố quyết định sự cháy, đó là:
1. Chất oxy hóa (Oxidizer: oxy, NO),
2. Nguồn nhiệt/Nguồn phát lửa (Ignition source: dụng cụ PT bằng điện, dao đốt điện, laser, hệ thống nội soi mềm),
3. Chất cháy (Fuel source: thuốc mê bốc hơi, chất sát khuẩn có alcool, khăn phẫu thuật, lông, tóc…).
Trường hợp có 3 yếu tố trên ở gần nhau là tình huống rủi ro cao.
Theo ước tính của viện ECRI (một Tổ chức An toàn Người bệnh tại Hoa Kỳ), tại Mỹ có khoảng 90-100 sự cố cháy trong phòng mổ mỗi năm, nghĩa là cháy không phải là sự cố quá hiếm gặp.
Việt Nam chưa có thống kê chính thức nào, hầu hết thông tin đăng tải trên mạng Internet là dẫn nguồn các sự cố cháy có nguồn gốc ở các nước khác.
Những trường hợp nguy cơ cao cháy là phẫu thuật vùng đầu-mặt-cổ và ngực; sử dụng hệ thống gây mê hay oxy hở; có sử dụng các thiết bị là nguồn nhiệt như dao điện, laser và hệ thống nội soi ống mềm.
Nguồn chất cháy trong phòng mổ khá đa dạng như thuốc mê đường hô hấp, chất sát khuẩn có alcool, khăn mổ, lông và tóc của người bệnh…
Nguyên tắc phòng ngừa quan trọng là đánh giá 3 yếu tố quyết định sự cháy và tìm biện pháp hạn chế 3 yếu tố đó không cho ở gần nhau. Một số biện pháp cụ thể như hạn chế dùng oxy trên 30%, tạm ngưng cung cấp oxy ít nhất 1 phút trước dùng dao điện… trong những tình huống có thể tránh được; và đặc biệt là tuân thủ hướng dẫn an toàn sử dụng dao điện.
Tăng cường đào tạo về phòng ngừa cháy trong phẫu thuật, giám sát & phản hồi nhằm gia tăng nhận thức về rủi ro cháy & thực hành phòng cháy của phẫu thuật viên, nhân viên gây mê và điều dưỡng phòng mổ là rất cần thiết.

 CÁC NỘI DUNG PHÒNG NGỪA CHÁY-BỎNG TRONG PHẪU THUẬT

1. Xây dựng kế hoạch, quy trình chống cháy nổ:

• Đảm bảo cung cấp đủ thông tin để ngăn ngừa hoặc quản lý hiệu quả cháy nổ.
• Xây dựng được chuỗi mệnh lệnh trong tình trạng khẩn cấp.
• Xác định rõ ràng trách nhiệm của các thành viên.
• Lập được lộ trình sơ tán chính và phụ ngang qua bức tường lửa

2. huấn luyện về kiểm soát nguồn nhiệt và quản lý khí (nhân viên phòng mổ, PTV và chuyên viên gây mê):
- Theo đúng các qui tắc an toàn tại khu vực có tia laser và điện.
- Xây dựng bản hướng dẫn giảm tối thiểu việc tập trung oxygen dưới tấm vải phủ.
- Hướng dẫn quản lý các dung dịch có cồn dùng trong sát trùng da.
- Không che phủ NB cho đến khi tất cả các vật chuẩn bị dễ cháy đều khô.
- Cần làm ẩm các miếng bọt biển, gạc, nút gạc (kể cả dây) để chúng không bắt lửa
- Tiến hành các buổi tập huấn lập lại (để nhân viên thuần thục nội dung, thao tác)
- Nhắc nhở và thông tin về an toàn cháy nổ thường xuyên.
- Bảo đảm thiết bị được bảo trì và sử dụng hợp lý.
- Tất cả các thiết bị mổ bằng điện phải được định lượng và kiểm tra thường xuyên

3. Nhân viên phải biết nơi cất giữ và biết sử dụng bình chữa cháy: Các yếu tố cơ bản gây cháy nổ luôn hiện diện trong PT: khí, oxygen, và nguồn nhiệt, do đó nhân viên phải biết nơi cất giữ và biết sử dụng bình chữa cháy, cũng như chuẩn bị tinh thần đón nhận rủi ro cho từng trường hợp PT, cụ thể:

PTV: kiểm soát nguồn nhiệt (thiết bị đốt điện, dao mổ laser, nguồn ánh sáng quang học, và các tia cao áp tĩnh điện) bằng cách dùng các bao che hoặc sử dụng các phương tiện dự trữ và ngăn chúng tiếp xúc khí.
ĐD: hạn chế những chất dễ cháy (cồn, thuốc nhuộm, thuốc mỡ, và các chất gây mê)
Bác sĩ gây mê: giảm tối thiểu việc tạo ra oxygen, nitrous oxide, và các loại khí hơi khác bằng cách sử dụng các kỹ thuật tạo nút chặn

4. Bảo đảm nhân viên được tập huấn và tự rèn luyện về rủi ro cháy nổ và cách ngăn ngừa và dập tắt cháy nổ:

– Mỗi người cần ghi nhớ vị trí bình chữa lửa, hộp kéo chuông báo động, cửa thoát hiểm, bình thở oxy và lộ trình sơ tán.
 – Kích hoạt hệ thống báo động và ghi nhận cháy nổ.
 – Sử dụng bình chữa cháy.
 – Tạo tình huống chống cháy giả định cho một nhóm nhỏ (từ 8 đến 10 người)

5. Tổ chức khoá huấn luyện đặc biệt cháy nổ, cứu nạn, thoát hiểm

-     Sử dụng các thiết bị chống cháy nổ.
-     Các phương pháp đúng cách để cứu nạn và thoát hiểm
-     Xác định đúng vị trí của hệ thống ga y tế, gió,điện,các nút điều khiển,và cách nào tắt các hệ thống này lại.
 
HÀNH ĐỘNG PHÒNG NGỪA CHÁY-BỎNG TẠI KHOA CC-PT
 

1. Khoa  đã xây dựng kế hoạch cụ thể thực hiện đầy đủ các nội dung phòng ngừa cháy bỏng trong phẫu thuật, có quy trình xử lý khi xảy ra sự cố cháy bỏng.
2. Thực hiện tốt các nội dung kiểm soát nguồn nhiệt, chất cháy, khí cháy trên thực tế: sử dụng bao che, chấp hành khoảng cách quy định giữa nguồn nhiệt và khí cháy (hình ảnh 1).
3. Thực hiện tốt các quy định về phòng cháy chữa cháy do Đội PCCC của BV quy định và trang bị cho khoa CC-PT (hình ảnh 2).
4. Nhân viên biết vị trí và sử dụng thành thạo phương tiện phòng cháy chữa cháy
5. Hạn chế là nhân viên chưa được trải nghiệm tình huống mô phỏng một sự cố thật sự xảy ra, bao gồm tình huống cần phải thực hiện sơ tán, cứu nạn, vượt tường lửa, thoát hiểm… và đối tượng cần sơ tán, cứu nạn bao gồm cả người bệnh đang trong phẫu thuật và người bệnh đang hồi tỉnh. Khoa CC-PT cần tổ chức thao diễn chống cháy bỏng, cứu nạn định kỳ với những tình huống mô phỏng diễn ra như thật.

 

Hình 1: Quản lý tốt nguồn nhiệt, chất cháy, khí cháy (BV PSNBD)
 
Hình 2: Bình chữa cháy để nơi dễ thấy, dễ lấy (BV PSNBD)
 
THÔNG TIN SỰ CỐ CHÁY – BỎNG TRONG PT TẠI BV
Kể từ khi thành lập năm  2001 đến nay, BV có 2 phòng mổ  trung bình phục vụ 2000 đến 2500 ca mổ mỗi năm, trên thực tế games đổi thưởng chưa nhận được báo cáo nào về sự cố cháy - bỏng trong phẫu thuật. Đây là kết quả tất yếu khi mà công tác phòng chống cháy nổ nói chung và phòng chống cháy – bỏng trong phẫu thuật nói riêng được thường xuyên kiểm tra, kiểm soát qua nhiều cơ chế: phòng cháy chữa cháy, an toàn điện, an toàn phẫu thuật, phòng chống cháy – bỏng trong phẫu thuật vv…